Sprekers Grote Utrecht Stadsgesprek

Het Grote Utrecht Stadsgesprek. Bio’s van deelnemers.

Hosts:
Emina Zorlak (presentator, voedselveranderaar)

Presentatrice RTV Utrecht/ Omroep MAX (MAX Vandaag), Culinair eindredacteur/columnist/ receptenbedenker, Deelnemer Participatietafel Voedseltransitie Duurzaam Door, Eet-poëet. Staat in de ‘Food100’ van 2023 (= nationale lijst van ‘Voedselveranderaars van vandaag en gamechangers van morgen’). Ze presenteerde in 2023 de eerste editie van het Grote Utrecht Stadsgesprek.

Jordi de Jong (journalist, presentator)

Werkte sinds 2019 als verslaggever bij RTV Utrecht. Presenteerde in 2022 samen met Gabriel Erlach de live uitzending tijdens het Grote Utrecht Stadsdiner op 17 oktober en in 2023 de eerste editie van het Grote Utrecht Stadsgesprek. Is in Hilversum redacteur, itemsamensteller, verslaggever en presentator van Een Vandaag op de nationale televisie.

Muziek:
Yellow Bridge Trio
Verklaring naam: In coronatijd repeteerden zij onder de Gele Brug (over Amsterdam Rijnkanaal naar Leidsche Rijn) om besmetting te voorkomen. (op klarinet: Steven Kamperman).

Hoofdvraag: wat is van generatie op generatie veranderd in de driehoeksrelatie Armoede, Voedsel en Gezondheid en wat is hetzelfde gebleven?

DEELVRAAG 1 Generaties & Armoede
Hoe doorbreek je het doorgeven van armoede van generatie op generatie?
Sprekers op het podium:

  1. Marcel Vonk (ervaringsdeskundige armoede, verleden bij U-2B Heard! en gemeenteraad Utrecht)

Marcel groeide op in armoede. Vanaf zijn zestiende uit huis om voor zichzelf te zorgen. In de schulden beland, dakloos. Via het jongerenfonds door de gemeente met schuldsanering geholpen. Schone lei met beide handen aangegrepen. Marcel is een kundige belangenbehartiger en aanpakker. Hij zet zich qua werk graag in voor anderen in een kwetsbare positie. In de politiek en daarbuiten. Als geen ander weet hij wat mindere kansen betekenen en hoe dat doorwerkt.

2. Jasper (jonge ervaringsdeskundige U-2B Heard!)

Jasper is 25 jaar en volgt de opleiding tot sociaal werker met als keuzedeel ervaringsdeskundige. Hij is actief bij U-2B Heard! En zet zich in om jongeren in kwetsbare posities te helpen, zodat zij een betere toekomst kunnen opbouwen.’

  1. Vanessa van Egeren (41) (ervaringsdeskundige Armoedecoalitie)

Vanessa woont in Overvecht, heeft 3 kinderen in de basisschoolleeftijd. Na een heftige jeugd en eerste tien volwassen jaren vocht ze zich terug. Met een afgeronde MBO-4 opleiding werkt ze betaald en zet haar kennis en ervaring in voor andere mensen in kwetsbare situaties.
Vanessa kent het vraagstuk van armoede, rondkomen en stress door en door. En verstaat de kunst om rond te komen van weinig en haar kinderen zo goed en gezond mogelijk op te voeden.

  1. Tamara Madern (Lector Schuldpreventie & Vroegsignalering Hogeschool Utrecht)

Ook directeur Instituut voor Recht. Ze heeft jaren bij het Nibud gewerkt, o.a. als budgetconsulent en wetenschappelijk medewerker. In 2015 rondde ze haar proefschrift over financieel gedrag van mensen met financiële problemen af. Met haar onderzoek wil ze bereiken dat er op een andere manier naar mensen in de schulden wordt gekeken en andere oplossingen verkennen. Om schulden te voorkomen is aandacht voor het financieel gedrag van mensen noodzakelijk. Aan de ene kant vraagt dat dat er goede interventies zijn om mensen te ondersteunen, aan de andere kant vraagt dit kritisch kijken naar de huidige maatschappij en de eisen die de maatschappij stelt aan mensen.

DEELVRAAG 2 Generaties & Voedsel
Hoe kom je met weinig geld toch aan gezond eten? Hoe was dat vroeger, hoe is dat nu?

Sprekers op het podium:

  1. Winnie Mook (60 plus, uit de kring van Emigratie Generatie)

Winnie zingt ook in het socialistische koor Stem des Volks Utrecht. Altijd positief. Ze kwam in 1954 uit toenmalig Nederlands Indie met haar ouders die naar Nederland moesten vertrekken. Ze was toen 2 jaar. Ze kan goed vertellen over haar ouders. Ze is in de wijk Overvecht opgegroeid. Ze heeft veel typische ervaringen met koken…eten…….zuinig zijn. Met de gezinsbinding die dat geeft (= positief effect van weinig te besteden hebben). Ze kookt regelmatig als buurtvrijwilligster groot menu Indisch voor een Tehuis Dagopvang Alleenstaanden in Overvecht.
Ries Adriaanse vertelt over de koelkast en eten uit blik. Werd vroeger gepromoot als handig, als gemak en stelde huisvrouwen in staat veel tijd te winnen (en te gaan werken). Supermarkten kwamen voort uit diezelfde beweging (tijd besparen). Nu slaat de pendule weer terug. Wil je gezond eten, dan kost dat tijd en geld. Astrid brengt in dat het lezen van ingrediëntenlijsten moeilijk is. Veel ingrediënten zijn onbekend, hoe beoordeel je dan of iets gezond of ongezond is. Vroeger kocht je een aardappel en wist je wat je kocht, nu zit veel in zakjes en pakjes en heb je vaak geen idee. Nederland heeft tegenwoordig 18 miljoen diëtisten: Iedereen heeft een mening over wat je wel en niet zou moeten eten en wat je eet heeft invloed op de prijs van je boodschappenkarretje.

2. Fatima (ervaringsdeskundige Armoedecoalitie)

Fatima is actief in de wijk Kanaleneiland, Al Amal en bij de Armoedecoalitie. Ze geeft o.a. voorlichting vanuit ervaringsdeskundigheid aan leerkrachten basisonderwijs over hoe het gesprek aan te gaan over armoede. En aan vrijwilligers van organisaties als ‘Stichting Kinderfeestjes’. Ze organiseert met anderen de Mooi Meegenomen Markten (o.a. bij de Vuren van Sint Maarten). Fatima heeft drie kinderen en veel ervaring met de regelingen en voorzieningen die er zijn in de stad. Drempels om er gebruik van te maken en hoe je die kunt slechten. Fatima zegt hierover: ‘Ik schaam me niet. Omdat het nodig is. Ik ben blij dat er zoveel regelingen zijn die kunnen helpen.

3. Joep Jagtman (bestuurslid en projectleider van het ‘Groente en fruitbrigade’ project van de Voedselbank met provincie Utrecht, levert groente direct van de telers aan de voedselbanken.)

We zijn 5 jaar geleden met deze pilot begonnen. Het gaat vooral om grote volumes (duizenden ton) restpartijen Aardappelen, Groenten en Fruit van telers. Het is een hele logistiek om die volumes in korte tijd eerlijk te verdelen over de verschillende provincies en over de Voedselbanken te verspreiden. Dit alles ook in het kader van het beleid van de overheid om minder voedsel weg te gooien. We zitten aan het eind van de keten van de voedselproductie (dus wat anders zou worden weggegooid, verbrand of naar de dieren zou gaan).
We hebben te maken met een aantal problemen waar we nog geen oplossing voor hebben. Allereerst hebben we niet te maken met een stabiele stroom. Ten tweede kunnen we weinig variatie bieden (we zijn afhankelijk van wat er binnenkomt). Ten derde zijn er concurrenten: bedrijven (vaak startups) voor wie de resten van de voedselproductie een businessmodel is en die het daarvoor afkopen bij de telers (kunnen ze bijv. soep van maken die ze kunnen verkopen). Ten vierde willen we eigenlijk voldoen aan de ‘’gezondheidseis’ van 1300 gram gezond eten per persoon, maar daar komen we bij lange nog niet aan toe.

4. Guusje Weeber (antropologe uit Utrecht, onderzoek in probleemwijk Moerwijk in Den Haag naar de moeite om een gezonde supermarkt in te richten).

In het najaar van 2023 werd door bewoners van de Jan Luykenlaan en omgeving in de wijk Moerwijk in Den Haag een petitie gestart: ‘Breng een betaalbare buurtsupermarkt naar de Jan Luykenlaan.’ Een delegatie buurtbewoners nam de bus om de petitie te overhandigen aan de gemeente. De aanjagers van de petitie worden ‘rebellen’ genoemd: de buurtbewoners die het hardst geraakt worden door voedselongelijkheid, maar naar wie het minst geluisterd wordt. Zij zien van dichtbij dat het zo niet langer kan. Het doel van dit project is om gezonde, eerlijke producten betaalbaar en toegankelijk te maken voor iedereen.

DEELVRAAG 3 Generaties & Gezondheid
Hoe beïnvloedt armoede (& dakloosheid & het hebben van ‘bijstand’) je zelfbeeld & je mentale gezondheid? Hoe kan je opvoeding (= van generatie op generatie) je helpen of in de weg zitten? Wat is nodig om weer het gevoel te krijgen ‘ik doe er toe’’?
Welke rol speelt de beloning van ervaringsdeskundigheid door ‘het systeem’ daarbij?
Sprekers op het podium:

  1. Dennis van Elten (ervaringsdeskundige Armoedecoalitie, wijkambassadeur Overvecht)

Schrijver van het boek ‘Verloren Verleden (huilend zonder tranen)’.
‘Zelfbeeld is belangrijk voor je mentale gezondheid en sociale media spelen hierbij een grote rol, evenals groepsdruk oftewel de wereld van oordelen en vooroordelen.
Dennis vertelt dat je vroeger op school kon eten, nu zit er naast elke school een supermarkt of McDonalds. Dennis verbindt dat aan geld: de tredmolen van consumeren, produceren. En de markt richt zich op kapitaalkrachtige mensen met ‘nieuwe’ producten. Denk aan vleesvervangers, biologisch => duurder dan regulier eten (ook superfoods passen in dit rijtje…noten, bessen, quinoa, proteïneshakes, smoothies).
Rol van influencers/fitfluencers. Jongeren halen nu veel informatie van Social Media en daar zijn grote extremen te zien. Ook die zijn vaak commercieel gedreven.

  1. Ineke van Dijk (vrijwilliger bij Meetellen in Utrecht, over verschil vroeger/nu & rol van de vrouw)

Meetellen in Utrecht is een onderzoeksbureau voor èn door mensen die langdurig ondersteuning nodig hebben op gebied van werkloosheid, huiselijk geweld, psychische of lichamelijke problemen, schulden en eenzaamheid. Meetellen laat de stem van deze mensen horen aan de Gemeente en organisaties. Ineke helpt mee door haar ervaringen te delen. Zij vertegenwoordigt een generatie die last heeft van armoede maar niet altijd gehoord wordt.

  1. Zahraa al Amari (20 jaar, woont al 10 jaar in een AZC, kreeg in 2023 een lintje van de stad Utrecht, is ook lid van de Jeugd(gemeente)raad van Utrecht en Nationaal – ‘ik werk hard voor alle kinderen in mijn omstandigheden’)

Een jeugdlintje krijgen kinderen en jongeren die een bijzondere daad verrichten. Zahraa Al-Amari (20) heeft deze onderscheiding op 20 november 2023 ontvangen van de gemeente Utrecht. Samen met elf anderen werd zij in het zonnetje gezet. Zahraa kreeg het jeugdlintje, omdat ze zich vanuit haar eigen ervaringen als vluchteling inzet voor de Utrechtse azc-gemeenschap. Zo helpt ze onder meer als tolk, komt op voor gevluchte jongeren en kinderen en zamelt geld in om activiteiten te organiseren.

  1. Robert Dasović (Werkt bij UMC Utrecht, De Gezondheidszaak, straatarts-in-opleiding, pleitbezorger ‘de zorgzame stad’)

Als zoon van Kroatische vluchtelingen groeide Robert op in Amsterdam Zuid, een wijk met weinig ‘culturele sensitiviteit’. De combinatie van werelden (met het duistere trauma van zijn ouders aan de andere kant) veroorzaakte in de puberteit verwarring in Roberts hoofd. Op zijn 14de was hij gokverslaafd, daarna volgden de drugs. Er was een forse transformatie nodig om richting geneeskunde studie te gaan.
Robert strijdt voor zorgzaamheid in de samenleving. Voor hem is dat de basis van gezondheid en gezondheidskunde. Robert wil straatarts worden voor dak- en thuislozen. Hij ziet zich als activist voor sociale insluiting. ‘Ik wil de wereld verbeteren. Ook al lukt het niet, het heeft wel zin.’